Hiệu quả hoạt động bị hạn chế do có nhiều bất cập

Theo báo cáo của UBND tỉnh, tính đến ngày 31/12/2023, toàn tỉnh có 514 đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL), giảm 17 đơn vị (3,2%) so với năm 2015.

Trong giai đoạn 2018-2023, tỉnh đã thành lập mới 42 ĐVSNCL để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương như: Thành lập mới 32 trường tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông do số lượng học sinh tăng hằng năm lớn; thành lập mới mô hình Trung tâm Phục vụ hành chính công ở 09 huyện, thị xã, thành phố và Trung tâm Giám sát điều hành thông minh tỉnh (IOC) để đáp ứng yêu cầu công tác chỉ đạo, điều hành, đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số của tỉnh. Tỉnh đã giải thể, sáp nhập, hợp nhất 67 đơn vị; chuyển sang loại hình tự chủ chi thường xuyên đối với 27 đơn vị.

Trao đổi tại buổi giám sát về những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong hoạt động của ĐVSNCL, các đại biểu cho rằng, chỉ tiêu biên chế, số lượng người làm việc trong các ĐVSNCL được giao còn thấp, một số đơn vị còn thiếu nhân lực so với yêu cầu nhiệm vụ (lĩnh vực Giáo dục), do đó việc thực hiện chính sách tinh giản biên chế còn gặp nhiều khó khăn. Số ĐVSNCL tự đảm bảo chi thường xuyên còn ít, khả năng thực hiện xã hội hóa một số dịch vụ còn hạn chế. Nguồn thu từ phí, thu từ các hoạt động cung cấp dịch vụ của một số ĐVSNCL không ổn định, làm ảnh hưởng đến khả năng tăng mức độ tự chủ để tiến tới tự đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên.

Ông Phạm Văn Tuyên – Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội phát biểu tại buổi giám sát

Theo ông Phạm Văn Tuyên – Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội, thời gian qua, một số lĩnh vực chưa có hướng dẫn của Bộ, ngành về định mức kinh tế - kỹ thuật, tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá chất lượng dịch vụ sự nghiệp công; đồng thời việc cụ thể hóa tại địa phương cần phải nghiên cứu sâu, có mức độ phức tạp cao, khối lượng công việc lớn nên chưa kịp thời ban hành dẫn đến một số ĐVSNCL không có nguồn thu để đảm bảo tự chủ về tài chính.

Cũng theo các đại biểu, Kế hoạch số 4651/KH-UBND của UBND tỉnh đề ra mục tiêu giảm 10% ĐVSNCL so với năm 2015, tuy nhiên, đến nay, tỉnh chỉ giảm được 17 đơn vị, tương đương 3,2% so với năm 2015. Nguyên nhân chủ yếu là do tỉnh đã sáp nhập, giải thể 67 đơn vị, nhưng cũng phải thành lập mới 42 đơn vị để đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, điều hành và phục vụ người dân. ĐVSNCL hiện có trên địa bàn tỉnh phần lớn xuất phát từ nhu cầu thực tiễn để đảm bảo vai trò của Nhà nước trong hoạt động cung ứng dịch vụ công và phục vụ quản lý Nhà nước; ĐVSNCL thuộc các ngành, lĩnh vực ở tỉnh rất đa dạng về quy mô tổ chức, chênh lệch về số người làm việc giữa các đơn vị lớn (như Bệnh viện Đa khoa tỉnh có khoảng 1.200 biên chế, trong khi đó có một số đơn vị có biên chế ở mức tối thiểu). Do đó, thực tế nếu chỉ xét riêng chỉ tiêu giảm số đầu mối ĐVSNCL mà chưa tính đến số lượng ĐVSNCL chuyển sang hình thức tự chủ thì chưa phản ánh đầy đủ và thực chất kết quả thực hiện.

Ông Nguyễn Văn Phong – Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo nêu khó khăn vướng mắc trong hoạt động của ĐVSNCL

Theo ông Nguyễn Văn Phong - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, việc sáp nhập đầu mối các trường học để hình thành trường có nhiều cấp học chỉ mới thực hiện giảm số lượng một cách cơ học. Sau khi sáp nhập thì trường mới phải có 02 cơ sở để đảm bảo số phòng học cho học sinh (do cơ sở vật chất của 01 trường không đáp ứng được số lượng học sinh của 02 trường) nên cũng phát sinh một số khó khăn trong công tác quản lý của Ban Giám hiệu trường, công tác hoạt động chuyên môn của các giáo viên, thiết bị, thư viện, y tế,… do giới hạn về định mức giáo viên thiết bị, thư viện, y tế, phải cùng lúc thực hiện nhiệm vụ ở cả 02 cơ sở. Công tác xã hội hóa, chuyển ĐVSNCL thành đơn vị tư thục, tư nhân (chuyển đổi 02 trường mầm non và 02 trường THPT công lập thành trường tư thục) chưa có quy định, hướng dẫn cụ thể nên còn lúng túng trong quá trình thực hiện.

Về vấn đề tinh giản biên chế, theo các đại biểu, trong giai đoạn 2015-2021, các ĐVSNCL bắt buộc phải thực hiện giảm tỷ lệ 10% biên chế là chưa phù hợp với đặc điểm tình hình của địa phương, đặc biệt đối với tỉnh có tốc độ phát triển nhanh về kinh tế - xã hội, dân số cơ học tăng nhanh, số lượng trường, lớp, học sinh, giường bệnh tăng hằng năm như Bình Dương. Việc giao biên chế trong những năm qua chỉ đơn thuần là giảm số lượng biên chế hằng năm so với số lượng biên chế được HĐND tỉnh phê duyệt mà chưa căn cứ vào các quy định về định mức biên chế để xác định số lượng người làm việc cần thiết theo nhu cầu thực tế của việc tăng trường lớp, học sinh và giường bệnh ở từng địa phương, nên gây khó khăn rất lớn cho ngành Giáo dục và Y tế trong thực hiện nhiệm vụ.

Cần cơ chế đặc thù về số lượng biên chế

Trước những khó khăn, bất cập trên, thảo luận tại buổi giám sát, các đại biểu đã đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các ĐVSNCL trong thời gian tới. Cụ thể, tiếp tục rà soát, sắp xếp lại cơ cấu viên chức theo chức danh ngạch và chức danh lãnh đạo, quản lý trong ĐVSNCL; thực hiện đánh giá chất lượng lãnh đạo, quản lý đảm bảo về năng lực lãnh đạo, điều hành, bố trí sắp xếp vị trí việc làm phù hợp với năng lực chuyên môn, thực hiện tinh giản biên chế đối với các trường hợp dôi dư do sắp xếp tổ chức không đảm bảo sức khỏe, không đủ tiêu chuẩn, chuyên môn nghiệp vụ đảm bảo số lượng cấp phó theo quy định. 

Đồng thời đẩy mạnh việc thực hiện cơ chế tự chủ của ĐVSNCL theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 của Chính phủ về cơ chế tự chủ tài chính của ĐVSNCL, tăng cường hướng dẫn giải pháp cải thiện nguồn thu ĐVSNCL tự bảo đảm một phần chi thường xuyên để chuyển thành ĐVSNCL tự bảo đảm chi thường xuyên khi đủ điều kiện theo quy định.

Đẩy mạnh việc thực hiện lộ trình giá dịch vụ sự nghiệp công theo Nghị số 60/2021/NĐ-CP, trước mắt tính chi phí tiền lương, chi phí trực tiếp và chi phí quản lý. Các ĐVSNCL có khả năng tính chi phí khấu hao có thể phân loại ở mức độ tự chủ tài chính cao hơn. 

Chuyển mạnh cơ chế cấp phát theo dự toán sang cơ chế thanh toán theo đặt hàng, giao nhiệm vụ gắn với số lượng, chất lượng sản phẩm dịch vụ, giá cung cấp dịch vụ và nhu cầu sử dụng; có lộ trình cụ thể thực hiện cơ chế đầu thầu cung cấp dịch vụ; giảm dần phương thức giao nhiệm vụ.

Rà soát, sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách tạo điều kiện thúc đẩy xã hội hóa trong việc cung cấp các dịch vụ sự nghiệp công, đảm bảo bình đẳng giữa ĐVSNCL và ngoài công lập; trong đó, có chính sách khuyến khích ưu đãi hơn nữa về đất đai, thuế, phí, tín dụng… để tạo điều kiện hỗ trợ các đơn vị ngoài công lập, nhà đầu tư trong việc đầu tư, nâng cao chất lượng dịch vụ.

UBND tỉnh Bình Dương kiến nghị Trung ương giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các ĐVSNCL

Để tiếp tục thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 19-NQ/TW, UBND tỉnh kiến nghị Chính phủ sớm ban hành chính sách về tiền lương theo vị trí việc làm, theo trình độ đào tạo, chế độ, phụ cấp khác theo tính chất, kết quả và chất lượng công việc phù hợp với vùng, miền cho viên chức; quan tâm tạo điều kiện về nguồn lực, kinh phí cho địa phương để triển khai các nhiệm vụ về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức. Kiến nghị Trung ương rà soát, cân đối lại biên chế (nhất là biên chế công chức) giữa các địa phương để có sự điều chỉnh biên chế phù hợp, hài hòa, nhằm đảm bảo cho các địa phương thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, nhất là những địa phương đặc thù về tốc độ phát triển kinh tế - xã hội cao, dân số cơ học tăng nhanh như Bình Dương.

Đặc biệt, cần xây dựng cơ chế đặc thù về số lượng biên chế, người làm việc trong các ĐVSNCL cho các địa phương có đóng góp lớn cho ngân sách Trung ương vì các địa phương này đều có tốc độ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, nhưng không đảm bảo nhân lực theo biên chế được giao, gây khó khăn trong việc tiếp tục thực hiện nhiệm vụ.

UBND tỉnh cũng kiến nghị các cơ quan Trung ương quan tâm, xem xét yếu tố đặc thù về phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trong quá trình đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết. Bình Dương là địa phương có tốc độ phát triển nhanh về kinh tế - xã hội, dân số tăng cơ học, trong đó trên 52% là người dân từ các địa phương khác đến sinh sống và làm việc trên địa bàn tỉnh. Song song với việc thực hiện chủ trương tinh giản biên chế và sắp xếp tinh gọn tổ chức các ĐVSNCL, tỉnh còn phải đảm bảo nguồn nhân lực thực hiện nhiệm vụ, đặc biệt là ngành Y tế và Giáo dục - Đào tạo, do số trường, lớp, học sinh, giường bệnh trên địa bàn tỉnh tăng hằng năm. Do vậy, kết quả thực hiện giảm số lượng ĐVSNCL và tinh giản biên chế sự nghiệp của tỉnh vẫn chưa đạt tỷ lệ theo quy định.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Xuân – Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh phát biểu kết luận buổi giám sát

Qua các ý kiến góp ý của đại biểu, bà Nguyễn Thị Ngọc Xuân – Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh đề nghị, các sở, ngành rà soát tất cả các kiến nghị và phân loại các kiến nghị theo thẩm quyền của địa phương và Trung ương để Đoàn Đại biểu Quốc hội tổng hợp báo cáo kết quả giám sát cho Quốc hội, làm cơ sở để hoàn thiện thể chế về đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các ĐVSNCL.