Cùng chủ trì hội nghị có ông Phan Đình Trạc - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án; ông Nguyễn Hòa Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; ông Đỗ Văn Chiến - Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; ông Nguyễn Khắc Định - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội.
Tham dự có ông Nguyễn Văn Lợi - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương và lãnh đạo Tỉnh ủy, Thành ủy 21 địa phương khu vực phía Nam.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cùng lãnh đạo các Ban ngành Trung ương chủ trì hội nghị
Khoa học, dân chủ trong xây dựng Đề án
Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Phan Đình Trạc - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án cho biết, đây là hội nghị thứ ba sau 02 hội nghị lấy ý kiến đã được tổ chức tại khu vực phía Bắc và khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Dự thảo Đề án được Ban Chỉ đạo tập trung chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện trên cơ sở chắt lọc 27 chuyên đề chuyên sâu của các cấp ủy, tổ chức Đảng trực thuộc Trung ương, ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ quản lý có kinh nghiệm lý luận và thực tiễn. Ông đề nghị các đại biểu phát huy tinh thần trách nhiệm, trao đổi góp ý thẳng thắn tập trung vào 03 nội dung quan trọng: Ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam thời gian qua; quan điểm, mục tiêu, đột phá, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam từ nay đến năm 2030, định hướng đến năm 2045; những vấn đề quan trọng, còn có ý kiến khác nhau liên quan nhiều đến địa phương như: Mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, phát huy quyền làm chủ của nhân dân; đổi mới cơ chế phân cấp, phân quyền; kiểm soát quyền lực Nhà nước...
Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc phát biểu khai mạc hội nghị
Hội nghị đã nhận được 18 ý kiến phát biểu cơ bản thống nhất với những nội dung đã được thể hiện trong dự thảo Đề án. Đồng thời nêu lên một số vấn đề xuất phát từ thực tiễn như cần đánh giá hạn chế, sự chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, quy định rõ trách nhiệm và chế tài xử lý đối với các tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ xây dựng pháp luật để hạn chế lợi ích nhóm; hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước theo hướng tinh gọn, ổn định; tăng cường các biện pháp phát huy quyền lực của người dân, quyền làm chủ của nhân dân; quy định quyền phúc quyết Hiến pháp; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm gắn với trách nhiệm người đứng đầu và trách nhiệm giải trình...
Bí thư Tỉnh ủy Bình Dương Nguyễn Văn Lợi phát biểu tại hội nghị
Thay mặt Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Dương góp ý dự thảo Đề án, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Lợi cho rằng, cần có sự phân cấp, phân quyền một cách cụ thể, rõ ràng theo hướng Trung ương không làm thay cho chính quyền địa phương nhưng tổ chức giám sát, kiểm tra, thanh tra chính quyền địa phương trong thực thi nhiệm vụ. Theo ông, việc phân công phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước là một nhiệm vụ rất quan trọng đã được thể hiện rất rõ trong các Nghị quyết của Đảng, thể chế hóa trong Hiến pháp và pháp luật, được triển khai thực hiện đạt nhiều thành tựu trong thực tiễn. Tuy nhiên vẫn chưa đủ mạnh, có nhiều lĩnh vực chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm, sự chủ động của cơ sở, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, quản lý nguồn nhân lực (quy hoạch, đầu tư xây dựng hạ tầng kinh tế xã hội…). Do đó Bình Dương kiến nghị cần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn giữa Trung ương và địa phương, giữa cấp trên và cấp dưới, đồng thời xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực chặt chẽ bằng các quy định, pháp luật, đảm bảo dân chủ, công khai, minh bạch, đề cao trách nhiệm giải trình và tăng cường kiểm tra, giám sát. Bí thư cũng cho rằng cần tập trung hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân, hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với địa bàn nông thôn – đô thị, khắc phục hiệu quả tình trạng "khoác chung một chiếc áo thể chế"…
Thống nhất cao về khoa học, lý luận và thực tiễn
Phát biểu kết thúc hội nghị, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, các Thành ủy, Tỉnh ủy phía Nam đã nêu nhiều ý kiến tâm huyết, trách nhiệm, thẳng thắn, dân chủ vào các nội dung trọng tâm của Đề án. Nhiều ý kiến đóng góp liên quan trực tiếp đến tổ chức và hoạt động của cấp ủy, chính quyền địa phương; phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân. Qua đó, tạo thêm động lực, quyết tâm để lãnh đạo Đảng, Nhà nước lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khẳng định: "Về nhận thức, chúng ta đã đạt được sự thống nhất cao về những vấn đề khoa học, lý luận và thực tiễn chính trị - pháp lý cốt lõi, quan trọng về nhà nước pháp quyền và Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam để đưa vào Đề án".
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu kết luận hội nghị
Theo đó, Nhà nước pháp quyền là một phương thức tổ chức quyền lực Nhà nước trên cơ sở thượng tôn Hiến pháp và pháp luật để bảo đảm bản chất dân chủ của Nhà nước. Nhấn mạnh những giá trị tiến bộ của Nhà nước pháp quyền đã được thừa nhận rộng rãi và mang lại thành công cho nhiều quốc gia trên thế giới, Chủ tịch nước cũng nêu những thành công trong xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam thời gian qua, đồng thời Văn kiện Đại hội XIII của Đảng khẳng định: Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị.
Về quan điểm chỉ đạo, nhất quán quan điểm chỉ đạo của Trung ương là toàn bộ quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam phải luôn đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, tăng cường kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, những thành tựu và kinh nghiệm thực tiễn xây dựng và phát triển đất nước; tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh Việt Nam; nhằm giữ vững ổn định chính trị; giữ vững định hướng XHCN và bảo đảm ngày càng tốt hơn dân chủ XHCN.
Phân định mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Chiến lược xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam theo 02 giai đoạn. Từ nay đến năm 2030 xác định và tổ chức thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp trong khuôn khổ Cương lĩnh phát triển đất nước năm 2011 và Hiến pháp năm 2013. Từ sau năm 2030 đến năm 2045, sẽ tiếp tục thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ dài hạn của Chiến lược đã đề ra và triển khai những định hướng mới để hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, sau khi có chủ trương sửa đổi Cương lĩnh và Hiến pháp.
Sau hội nghị này, Chủ tịch nước đề nghị các Tỉnh ủy, Thành ủy tiếp tục tổ chức nghiên cứu kỹ lưỡng để góp ý bằng văn bản cho dự thảo Đề án. Ban Nội chính Trung ương, Tổ Biên tập xây dựng Đề án khẩn trương tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các đại biểu trong hội nghị này để hoàn thiện dự thảo Đề án trình Bộ Chính trị cho ý kiến.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tặng bức tranh Phủ Chủ tịch cho Đảng bộ tỉnh Bình Dương nhân dịp tham dự hội nghị