​Thúc đẩy khoa học và công nghệ gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội

Trong suốt quá trình công nghiệp hóa, Bình Dương đặc biệt sớm lồng ghép các mục tiêu thúc đẩy khoa học và công nghệ (KHCN) gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội, chủ trương đưa KHCN dần trở thành động lực tăng trưởng quan trọng trong các chiến lược chung, tạo tiền đề thu hút đầu tư có giá trị gia tăng cao, và phát triển bền vững trong kỷ nguyên 4.0. Quá trình thúc đẩy KHCN được triển khai theo lộ trình và có trọng tâm, trọng điểm sao cho phù hợp với tình hình thực tế, phát huy lợi thế công nghiệp, dịch vụ, kết cấu hạ tầng đã có, đồng thời chú trọng đáp ứng nhu cầu thị trường mà doanh nghiệp là trung tâm. Xuất phát từ tầm nhìn nhà nước kiến tạo, tỉnh quyết liệt ứng dụng mô hình Ba Nhà học tập từ Eindhoven - Hà Lan, thúc đẩy sự hợp tác giữa (1) nhà nước, (2) nhà doanh nghiệp và (3) nhà trường-viện, để tạo điều kiện, khuyến khích được các tổ chức trên toàn xã hội cùng đầu tư phát triển.

Với các quy hoạch chiến lược lớn, Bình Dương đẩy mạnh đầu tư, thu hút nguồn lực từ xã hội để tổ chức nghiên cứu một cách rất bài bản, khoa học, phù hợp xu thế và nhu cầu mới, ví dụ như đề án Quy hoạch tổng thể - tích hợp tỉnh Bình Dương đến năm 2030 - tầm nhìn 2050 đang được các viện nghiên cứu của Trung ương và các nhà tư vấn quốc tế tiến hành, đi liền với đó là đề tài quy hoạch logistics thông minh, thực hiện bởi Viện nghiên cứu Logistics Việt Nam và các doanh nghiệp. Tỉnh cũng được Hội đồng Lý luận Trung ương chọn để tổng kết mô hình phát triển trong công cuộc Đổi mới của đất nước, và tầm nhìn định hướng đến năm 2050. Chỉ tính riêng trong năm 2022, có gần 30 đề tài, dự án ứng dụng KHCN, phối hợp viện trường, doanh nghiệp đang được triển khai để giải quyết các vấn đề thực tiễn, bức thiết của tỉnh, từ an ninh quốc phòng, vấn đề xã hội, văn hóa, tôn giáo đến phát triển kinh tế, nông nghiệp, công nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số…

Không chỉ sử dụng ngân sách, Bình Dương rất chú trọng khuyến khích các doanh nghiệp cùng đầu tư nghiên cứu - phát triển, mở ra các quỹ KHCN lên đến hàng trăm tỷ đồng. Các doanh nghiệp chủ động triển khai nhiều đề tài, dự án, phối hợp viện trường nghiên cứu giải pháp cải tiến sản xuất kinh doanh cho chính doanh nghiệp, đóng góp cho xã hội, thậm chí có cơ hội được chính quyền công nhận kết quả nghiên cứu khoa học, làm nền tảng cho doanh nghiệp phát triển xa hơn. Năm 2022, tỉnh đã tăng vượt bậc thêm 3 doanh nghiệp KHCN. Trong tương lai ngành KHCN sẽ phát huy hơn nữa mô hình hợp tác Ba Nhà, gắn kết các bên, xây dựng các chương trình khoa học quy mô để giải quyết những vấn đề mang tính đột phá, ảnh hưởng sâu rộng. Tỉnh đang phát triển các chương trình hợp tác lớn với các cơ quan khoa học hàng đầu, tiêu biểu là Hội đồng Lý luận Trung ương, Đại học Quốc Gia TP.Hồ Chí Minh.

Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Về phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST), dựa trên chủ trương của Trung ương, Bình Dương đã ban hành và triển khai mạnh mẽ nhiều chính sách, trong đó nổi bật có Đề án 826 "Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2025". Tỉnh còn hình thành mái nhà chung kết nối khởi nghiệp toàn tỉnh là Trung tâm Sáng kiến Cộng đồng & hỗ trợ khởi nghiệp BIIC, góp phần tạo ra bước ngoặt mới về khởi nghiệp sáng tạo.

Từ định hướng của tỉnh, các doanh nghiệp, viện trường được khuyến khích, tạo điều kiện tối đa để xây dựng hàng loạt các cơ sở hạ tầng, dịch vụ thúc đẩy khởi nghiệp, thực nghiệm công nghệ, như Trung tâm ươm tạo và Lab 4.0 tiêu chuẩn quốc tế của Trường Đại học Quốc tế Miền Đông, xưởng thực nghiệm kỹ thuật 16000m² của Becamex, Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp theo mô hình Singapore Block71 hợp tác giữa Đại học quốc gia Singapore và Tổng công ty Becamex, Trung tâm sản xuất tiên tiến hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng, Trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp của Trường Đại học thủ Dầu Một, Trung tâm ươm tạo khởi nghiệp về nông nghiệp của Phân hiệu trường Đại học Thủy Lợi tại Bình Dương, Trung tâm Thương mại Thế giới với 22000m² để triển lãm công nghệ,… và gần đây nhất là Khuôn viên mới tiêu chuẩn Đức của Trường Đại học Việt Đức sẽ là hạt nhân của đô thị đại học - đổi mới sáng tạo trong tương lai.

Một ví dụ điển hình khác cho thấy tầm quan trọng của nguồn lực doanh nghiệp chính là vai trò chủ lực của Tổng Công ty Becamex trong việc phát triển hệ sinh thái ĐMST khởi nghiệp tại khu vực Thành phố Mới Bình Dương - trung tâm chính trị xã hội của tỉnh có nền tảng hạ tầng đô thị rất hiện đại. Khu vực này thu hút rất nhiều trường Đại học, trung tâm đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế, tập trung vào những ngành trọng yếu phục vụ cho nền tảng phát triển công nghiệp của tỉnh, các ngành như công nghệ thông tin, cơ điện tử, điện điện tử, quản trị kinh doanh…; là những trụ cột trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho các nhà máy hiện đại; cũng như đặt nền móng cho việc phát triển các công cụ sản xuất mới, cải tiến và nâng cấp nền tảng công nghiệp thông qua các đề tài nghiên cứu và phát triển. Trong điều kiện đó, Thành phố Mới đã trở thành một "Living Lab" trong Đề án TPTM, là nơi để tỉnh thí điểm các ý tưởng, công nghệ mới, tạo ra một nền tảng vững chắc để từ đó lan tỏa ứng dụng đồng bộ toàn tỉnh và chia sẻ với khu vực.

Ngoài ra trong nhiều năm gần đây, Bình Dương tổ chức thường xuyên các sự kiện, hội thảo, cuộc thi, triển lãm tầm vóc quốc gia, quốc tế, hướng tới kết nối đối tác toàn cầu, thu hút mỗi năm hàng ngàn lãnh đạo chính quyền, viện trường, tổ chức, doanh nghiệp uy tín toàn cầu đến Bình Dương, mở ra cơ hội thu hút đầu tư, trao đổi nguồn nhân lực, phát triển KHCN, ĐMST, TPTM, điển hình như Diễn đàn đổi mới sáng tạo toàn cầu UNESCO 2018, Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á Horasis (2018, 2019), đầu cầu Sự kiện Chuyển đổi công nghiệp Châu Á Thái Bình Dương ITAP (2021), Hội thảo Khoa học Quốc gia Bình Dương chặng đường ¼ Thế kỷ (2022), Hội nghị vinh danh top 7 Diễn đàn cộng đồng thông minh Thế giới 2022,… và gần đây nhất là chuỗi sự kiện Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia Techfest Vietnam 2022 có quy mô đến hàng trăm gian hàng triển lãm, hơn 30 hội thảo, do Bộ KHCN và tỉnh Bình Dương đồng tổ chức, với sự tham dự của Thủ Tướng Chính phủ và hơn 8000 lượt khách, đánh dấu thời kì mới của Bình Dương sau 25 năm phát triển, bứt phá hướng đến một hệ sinh thái công nghiệp kiểu mới, hướng tới TPTM trong kỷ nguyên 4.0 mà KHCN, ĐMST là chìa khóa.

Những chiến lược sáng tạo của Bình Dương đã được nhiều tổ chức trong và ngoài nước đánh giá cao, trao tặng nhiều danh hiệu, giải thưởng, như danh hiệu "Địa phương tiên phong trong hành trình đổi mới sáng tạo quốc gia năm 2021" do VCCI bình chọn, giải thưởng Top Công nghiệp 4.0 Việt Nam năm 2022 do Liên hiệp các hội Khoa học kĩ thuật Việt Nam phối hợp với các cơ quan Trung ương tổ chức, và đặc biệt được Diễn đàn cộng đồng thông minh Thế giới ICF vinh danh Top 7 khu vực có chiến lược phát triển thành phố thông minh tiêu biểu năm 2021 và 2022.

Quyết tâm vươn lên, đặt mục tiêu sớm vượt bẫy thu nhập trung bình

Giai đoạn tiếp theo với thách thức và cơ hội của kỷ nguyên 4.0 hậu Covid-19 và những biến động không ngừng của thế giới, Bình Dương quyết tâm vươn lên, đặt mục tiêu sớm vượt bẫy thu nhập trung bình, đến năm 2030 có thu nhập bình quân đầu người hơn 14500 USD theo Nghị Quyết 24 của Bộ Chính trị về phát triển vùng Đông Nam Bộ mà then chốt là KHCN, ĐMST. Hai trọng tâm lớn của KHCN tỉnh thời kỳ mới là làm sao thu hút nguồn lực, kết nối Ba Nhà nhằm (1) hỗ trợ mạnh mẽ doanh nghiệp nâng cao trình độ, giảm thâm dụng lao động; chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ 4.0 để nâng tầm năng suất, chất lượng, và (2) hình thành được hệ sinh thái ĐMST mở thật sôi động để trong tương lai triển khai các khu KHCN, hệ sinh thái công nghiệp thế hệ mới, đô thị thông minh, văn minh, hiện đại. Hiện nay Bình Dương chủ động quy hoạch Vùng Đổi mới Sáng tạo - trọng tâm của đề án TPTM giai đoạn tiếp theo, để gắn kết các công trình, khu vực khởi nghiệp trên toàn tỉnh lại. Phía nam Vùng nối với Thành phố Thủ Đức TP. Hồ Chí Minh, phía Bắc giáp với Chơn Thành -  Bình Phước, sẽ tạo thành một trục ĐMST của Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam, trong đó Thành phố Mới chính là hạt nhân. Vùng được tập trung nguồn lực tạo ra đòn bẩy phát triển mới, như xây dựng các khu công nghiệp thông minh, các cụm trường đại học tiêu chuẩn quốc tế kết hợp với đô thị đáng sống và phát triển hệ sinh thái ĐMST mở.

Như vậy, từ những nền tảng vững chắc, dưới sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo tỉnh, ngành KHCN-ĐMST đang chuyển mình mạnh mẽ, mở ra những định hướng mới, thu hút được nguồn lực xã hội để từng bước đóng góp mạnh mẽ hơn nữa vào công cuộc bứt phá kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương trong giai đoạn mới.  

TS. Nguyễn Việt Long

Giám đốc Sở Khoa học và công nghệ Bình Dương​

​Thúc đẩy khoa học và công nghệ gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội

Trong suốt quá trình công nghiệp hóa, Bình Dương đặc biệt sớm lồng ghép các mục tiêu thúc đẩy khoa học và công nghệ (KHCN) gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội, chủ trương đưa KHCN dần trở thành động lực tăng trưởng quan trọng trong các chiến lược chung, tạo tiền đề thu hút đầu tư có giá trị gia tăng cao, và phát triển bền vững trong kỷ nguyên 4.0. Quá trình thúc đẩy KHCN được triển khai theo lộ trình và có trọng tâm, trọng điểm sao cho phù hợp với tình hình thực tế, phát huy lợi thế công nghiệp, dịch vụ, kết cấu hạ tầng đã có, đồng thời chú trọng đáp ứng nhu cầu thị trường mà doanh nghiệp là trung tâm. Xuất phát từ tầm nhìn nhà nước kiến tạo, tỉnh quyết liệt ứng dụng mô hình Ba Nhà học tập từ Eindhoven - Hà Lan, thúc đẩy sự hợp tác giữa (1) nhà nước, (2) nhà doanh nghiệp và (3) nhà trường-viện, để tạo điều kiện, khuyến khích được các tổ chức trên toàn xã hội cùng đầu tư phát triển.

Với các quy hoạch chiến lược lớn, Bình Dương đẩy mạnh đầu tư, thu hút nguồn lực từ xã hội để tổ chức nghiên cứu một cách rất bài bản, khoa học, phù hợp xu thế và nhu cầu mới, ví dụ như đề án Quy hoạch tổng thể - tích hợp tỉnh Bình Dương đến năm 2030 - tầm nhìn 2050 đang được các viện nghiên cứu của Trung ương và các nhà tư vấn quốc tế tiến hành, đi liền với đó là đề tài quy hoạch logistics thông minh, thực hiện bởi Viện nghiên cứu Logistics Việt Nam và các doanh nghiệp. Tỉnh cũng được Hội đồng Lý luận Trung ương chọn để tổng kết mô hình phát triển trong công cuộc Đổi mới của đất nước, và tầm nhìn định hướng đến năm 2050. Chỉ tính riêng trong năm 2022, có gần 30 đề tài, dự án ứng dụng KHCN, phối hợp viện trường, doanh nghiệp đang được triển khai để giải quyết các vấn đề thực tiễn, bức thiết của tỉnh, từ an ninh quốc phòng, vấn đề xã hội, văn hóa, tôn giáo đến phát triển kinh tế, nông nghiệp, công nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số…

Không chỉ sử dụng ngân sách, Bình Dương rất chú trọng khuyến khích các doanh nghiệp cùng đầu tư nghiên cứu - phát triển, mở ra các quỹ KHCN lên đến hàng trăm tỷ đồng. Các doanh nghiệp chủ động triển khai nhiều đề tài, dự án, phối hợp viện trường nghiên cứu giải pháp cải tiến sản xuất kinh doanh cho chính doanh nghiệp, đóng góp cho xã hội, thậm chí có cơ hội được chính quyền công nhận kết quả nghiên cứu khoa học, làm nền tảng cho doanh nghiệp phát triển xa hơn. Năm 2022, tỉnh đã tăng vượt bậc thêm 3 doanh nghiệp KHCN. Trong tương lai ngành KHCN sẽ phát huy hơn nữa mô hình hợp tác Ba Nhà, gắn kết các bên, xây dựng các chương trình khoa học quy mô để giải quyết những vấn đề mang tính đột phá, ảnh hưởng sâu rộng. Tỉnh đang phát triển các chương trình hợp tác lớn với các cơ quan khoa học hàng đầu, tiêu biểu là Hội đồng Lý luận Trung ương, Đại học Quốc Gia TP.Hồ Chí Minh.

Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Về phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST), dựa trên chủ trương của Trung ương, Bình Dương đã ban hành và triển khai mạnh mẽ nhiều chính sách, trong đó nổi bật có Đề án 826 "Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2025". Tỉnh còn hình thành mái nhà chung kết nối khởi nghiệp toàn tỉnh là Trung tâm Sáng kiến Cộng đồng & hỗ trợ khởi nghiệp BIIC, góp phần tạo ra bước ngoặt mới về khởi nghiệp sáng tạo.

Từ định hướng của tỉnh, các doanh nghiệp, viện trường được khuyến khích, tạo điều kiện tối đa để xây dựng hàng loạt các cơ sở hạ tầng, dịch vụ thúc đẩy khởi nghiệp, thực nghiệm công nghệ, như Trung tâm ươm tạo và Lab 4.0 tiêu chuẩn quốc tế của Trường Đại học Quốc tế Miền Đông, xưởng thực nghiệm kỹ thuật 16000m² của Becamex, Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp theo mô hình Singapore Block71 hợp tác giữa Đại học quốc gia Singapore và Tổng công ty Becamex, Trung tâm sản xuất tiên tiến hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng, Trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp của Trường Đại học thủ Dầu Một, Trung tâm ươm tạo khởi nghiệp về nông nghiệp của Phân hiệu trường Đại học Thủy Lợi tại Bình Dương, Trung tâm Thương mại Thế giới với 22000m² để triển lãm công nghệ,… và gần đây nhất là Khuôn viên mới tiêu chuẩn Đức của Trường Đại học Việt Đức sẽ là hạt nhân của đô thị đại học - đổi mới sáng tạo trong tương lai.

Một ví dụ điển hình khác cho thấy tầm quan trọng của nguồn lực doanh nghiệp chính là vai trò chủ lực của Tổng Công ty Becamex trong việc phát triển hệ sinh thái ĐMST khởi nghiệp tại khu vực Thành phố Mới Bình Dương - trung tâm chính trị xã hội của tỉnh có nền tảng hạ tầng đô thị rất hiện đại. Khu vực này thu hút rất nhiều trường Đại học, trung tâm đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế, tập trung vào những ngành trọng yếu phục vụ cho nền tảng phát triển công nghiệp của tỉnh, các ngành như công nghệ thông tin, cơ điện tử, điện điện tử, quản trị kinh doanh…; là những trụ cột trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho các nhà máy hiện đại; cũng như đặt nền móng cho việc phát triển các công cụ sản xuất mới, cải tiến và nâng cấp nền tảng công nghiệp thông qua các đề tài nghiên cứu và phát triển. Trong điều kiện đó, Thành phố Mới đã trở thành một "Living Lab" trong Đề án TPTM, là nơi để tỉnh thí điểm các ý tưởng, công nghệ mới, tạo ra một nền tảng vững chắc để từ đó lan tỏa ứng dụng đồng bộ toàn tỉnh và chia sẻ với khu vực.

Ngoài ra trong nhiều năm gần đây, Bình Dương tổ chức thường xuyên các sự kiện, hội thảo, cuộc thi, triển lãm tầm vóc quốc gia, quốc tế, hướng tới kết nối đối tác toàn cầu, thu hút mỗi năm hàng ngàn lãnh đạo chính quyền, viện trường, tổ chức, doanh nghiệp uy tín toàn cầu đến Bình Dương, mở ra cơ hội thu hút đầu tư, trao đổi nguồn nhân lực, phát triển KHCN, ĐMST, TPTM, điển hình như Diễn đàn đổi mới sáng tạo toàn cầu UNESCO 2018, Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á Horasis (2018, 2019), đầu cầu Sự kiện Chuyển đổi công nghiệp Châu Á Thái Bình Dương ITAP (2021), Hội thảo Khoa học Quốc gia Bình Dương chặng đường ¼ Thế kỷ (2022), Hội nghị vinh danh top 7 Diễn đàn cộng đồng thông minh Thế giới 2022,… và gần đây nhất là chuỗi sự kiện Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia Techfest Vietnam 2022 có quy mô đến hàng trăm gian hàng triển lãm, hơn 30 hội thảo, do Bộ KHCN và tỉnh Bình Dương đồng tổ chức, với sự tham dự của Thủ Tướng Chính phủ và hơn 8000 lượt khách, đánh dấu thời kì mới của Bình Dương sau 25 năm phát triển, bứt phá hướng đến một hệ sinh thái công nghiệp kiểu mới, hướng tới TPTM trong kỷ nguyên 4.0 mà KHCN, ĐMST là chìa khóa.

Những chiến lược sáng tạo của Bình Dương đã được nhiều tổ chức trong và ngoài nước đánh giá cao, trao tặng nhiều danh hiệu, giải thưởng, như danh hiệu "Địa phương tiên phong trong hành trình đổi mới sáng tạo quốc gia năm 2021" do VCCI bình chọn, giải thưởng Top Công nghiệp 4.0 Việt Nam năm 2022 do Liên hiệp các hội Khoa học kĩ thuật Việt Nam phối hợp với các cơ quan Trung ương tổ chức, và đặc biệt được Diễn đàn cộng đồng thông minh Thế giới ICF vinh danh Top 7 khu vực có chiến lược phát triển thành phố thông minh tiêu biểu năm 2021 và 2022.

Quyết tâm vươn lên, đặt mục tiêu sớm vượt bẫy thu nhập trung bình

Giai đoạn tiếp theo với thách thức và cơ hội của kỷ nguyên 4.0 hậu Covid-19 và những biến động không ngừng của thế giới, Bình Dương quyết tâm vươn lên, đặt mục tiêu sớm vượt bẫy thu nhập trung bình, đến năm 2030 có thu nhập bình quân đầu người hơn 14500 USD theo Nghị Quyết 24 của Bộ Chính trị về phát triển vùng Đông Nam Bộ mà then chốt là KHCN, ĐMST. Hai trọng tâm lớn của KHCN tỉnh thời kỳ mới là làm sao thu hút nguồn lực, kết nối Ba Nhà nhằm (1) hỗ trợ mạnh mẽ doanh nghiệp nâng cao trình độ, giảm thâm dụng lao động; chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ 4.0 để nâng tầm năng suất, chất lượng, và (2) hình thành được hệ sinh thái ĐMST mở thật sôi động để trong tương lai triển khai các khu KHCN, hệ sinh thái công nghiệp thế hệ mới, đô thị thông minh, văn minh, hiện đại. Hiện nay Bình Dương chủ động quy hoạch Vùng Đổi mới Sáng tạo - trọng tâm của đề án TPTM giai đoạn tiếp theo, để gắn kết các công trình, khu vực khởi nghiệp trên toàn tỉnh lại. Phía nam Vùng nối với Thành phố Thủ Đức TP. Hồ Chí Minh, phía Bắc giáp với Chơn Thành -  Bình Phước, sẽ tạo thành một trục ĐMST của Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam, trong đó Thành phố Mới chính là hạt nhân. Vùng được tập trung nguồn lực tạo ra đòn bẩy phát triển mới, như xây dựng các khu công nghiệp thông minh, các cụm trường đại học tiêu chuẩn quốc tế kết hợp với đô thị đáng sống và phát triển hệ sinh thái ĐMST mở.

Như vậy, từ những nền tảng vững chắc, dưới sự chỉ đạo sát sao của lãnh đạo tỉnh, ngành KHCN-ĐMST đang chuyển mình mạnh mẽ, mở ra những định hướng mới, thu hút được nguồn lực xã hội để từng bước đóng góp mạnh mẽ hơn nữa vào công cuộc bứt phá kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương trong giai đoạn mới.  

TS. Nguyễn Việt Long

Giám đốc Sở Khoa học và công nghệ Bình Dương​