Xác định hướng đi bền vững
Giai đoạn 2017-2020, Bình Dương đã thực hiện cơ cấu lại ngành trồng trọt theo hướng phát triển các mô hình nông nghiệp đô thị, NNCNC; phát triển các vùng chuyên canh cây cao su, cây ăn quả đặc sản, rau an toàn, gắn với chế biến và tiêu thụ theo chuỗi giá trị; đẩy mạnh ứng dụng các giống năng suất và chất lượng cao.
Đến nay, tổng diện tích ứng dụng công nghệ cao trong trồng trọt toàn tỉnh đạt khoảng 5.763,5ha, diện tích nông nghiệp đô thị khoảng 172,2ha với các loại cây trồng có giá trị như: Rau, nấm, cây ăn trái, hoa lan, cây cảnh...
Toàn tỉnh hiện có có 04 Khu NNCNC gồm: Khu NNCNC Tiến Hùng (huyện Bắc Tân Uyên); Khu NNCNC tại xã Tân Hiệp và Phước Sang (huyện Phú Giáo); Khu NNCNC tại phường Vĩnh Tân (thị xã Tân Uyên) và Khu NNCNC An Thái (huyện Phú Giáo).
Các sản phẩm chất lượng cao từ Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) được cung ứng ra thị trường thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn
Bên cạnh đó, Bình Dương thực hiện nhiều chính sách ưu đãi nhằm thu hút, khuyến khích phát triển các doanh nghiệp NNCNC, vùng NNCNC. Đồng thời định hướng lựa chọn các mô hình khởi nghiệp trong nông nghiệp theo hướng bền vững dựa trên nền tảng ứng dụng khoa học công nghệ, đẩy mạnh hoạt động dịch vụ tư vấn, hỗ trợ xây dựng thương hiệu sản phẩm, áp dụng quy trình sản xuất theo hướng an toàn (VietGAP), năng suất cao. Toàn tỉnh có khoảng 80 cơ sở sản xuất được cấp chứng nhận sản xuất theo quy trình VietGAP trong lĩnh vực trồng trọt với tổng diện tích khoảng 500ha. Qua đó, giá trị bình quân sản xuất nông nghiệp đạt gần 100 triệu đồng/ha/năm; một số mô hình trồng bưởi ứng dụng công nghệ cao có thu nhập bình quân trên 01 tỷ đồng/ha.
Các sản phẩm của Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao An Thái (Unifarm) luôn đạt chất lượng cao, có mặt ở thị trường trong nước và quốc tế
Lĩnh vực chăn nuôi của tỉnh vẫn được duy trì phát triển ổn định; cơ cấu ngành chăn nuôi đã được chuyển đổi mạnh mẽ từ chăn nuôi quy mô nông hộ sang chăn nuôi quy mô trang trại ứng dụng công nghệ cao gắn với công nghiệp chế biến và bảo vệ môi trường (hiện tại chăn nuôi ứng dụng công nghệ cao của tỉnh Bình Dương chiếm khoảng 60-70%). Có thể nói, ngành chăn nuôi của tỉnh Bình Dương đã đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêu thụ thịt động vật, sản phẩm động vật cho thị trường trong tỉnh; cung ứng một phần cho thị trường tiêu thụ khu vực Đông Nam bộ và có khả năng hướng tới mục tiêu xuất khẩu. Hiện nay, tỉnh Bình Dương là một trong những địa phương đạt kết quả cao trong công tác xây dựng vùng an toàn dịch bệnh (ATDB) động vật để hướng tới mục tiêu xuất khẩu. Cục Thú y đã công nhận 10 vùng ATDB cấp huyện trên địa bàn tỉnh. Có 47 cơ sở ATDB cấp xã và 185 trang trại chăn nuôi được công nhận ATDB; 19 trang trại chăn nuôi heo đã được công nhận là cơ sở ATDB động vật đối với bệnh dịch tả heo châu Phi.
Khu chăn nuôi gia cầm công nghệ cao do Công ty TNHH Ba Huân đầu tư tại thị xã Tân Uyên
Mô hình chăn nuôi gà ứng dụng công nghệ cao tại xã Tân Hiệp, huyện Phú Giáo của Công ty Emivest
Đánh giá về sự phát triển của NNCNC, ông Võ Văn Minh - Chủ tịch UBND tỉnh cho rằng: "Bên cạnh việc tập trung phát triển công nghiệp và dịch vụ hiện đại, tiên tiến; tỉnh Bình Dương đã luôn quan tâm hình thành những chủ trương, giải pháp cụ thể để phát triển lĩnh vực nông nghiệp của tỉnh theo hướng NNCNC. Với việc ứng dụng mạnh mẽ các thành tựu của công nghệ, khoa học hiện đại nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm; đến nay, lĩnh vực nông nghiệp của tỉnh đã có những bước phát triển ổn định, đóng góp thiết thực vào sự phát triển của Bình Dương nói riêng và nền nông nghiệp Việt Nam nói chung. Bằng việc tích cực triển khai đồng bộ các cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển khoa học công nghệ trong doanh nghiệp, tạo tiền đề cho việc đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và phát triển đồng bộ nông nghiệp - nông dân và nông thôn; đặc biệt, với việc phát huy lợi thế của mô hình hợp tác 03 nhà: Nhà nước – Nhà trường – Nhà doanh nghiệp, lĩnh vực nông nghiệp của tỉnh đã dần định hình và phát triển theo hướng hiện đại, bền vững hơn".
Nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển NNCNC
Bình Dương đề ra mục tiêu đến năm 2025, sẽ đưa giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,5 - 3%/năm; tỷ trọng giá trị sản xuất NNCNC chiếm trên 30%; diện tích đất trồng nông sản thực phẩm được chứng nhận đạt tiêu chuẩn GAP chiếm 20%. Giải pháp then chốt, trọng tâm mà tỉnh hướng đến là đẩy mạnh sản xuất NNCNC, từng bước xây dựng nền nông nghiệp hữu cơ; nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường, hội nhập quốc tế, hướng đến phát triển nông nghiệp bền vững.
Liên quan đến những nội dung này, tại Hội thảo "Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo: Sức bật của nông nghiệp công nghệ cao tỉnh Bình Dương" vừa qua, các đại biểu đã có những đánh giá, phân tích sâu hơn ở nhiều khía cạnh nhằm góp phần định hướng cho ngành NNCNC của Bình Dương tiếp tục tạo nên những bước đột phá trong thời gian tới.
Bình Dương đề ra mục tiêu đến năm 2025, tỷ trọng giá trị sản xuất NNCNC chiếm trên 30%
Trong tham luận "NNCNC Bình Dương: Thực trạng và định hướng phát triển" của PGS. TS. Ngô Thị Phương Lan - Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia (ĐHQG) TP.Hồ Chí Minh đã chỉ ra những khó khăn, thách thức mà ngành Nông nghiệp tỉnh phải đối mặt: Tốc độ tăng trưởng nhanh của tỉnh đã đẩy chi phí các nguồn lực nông nghiệp gia tăng nhanh chóng, nhất là chi phí nhân công, chi phí đất đai luôn giữ ở mức cao. Trong khi đó, vẫn còn nhiều nông hộ có đất bỏ vụ canh tác, gây lãng phí tài nguyên hoặc chờ cơ hội chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp, nên không đầu tư bài bản, đúng mức về vốn và sức lao động, kỹ thuật cho sản xuất nông nghiệp. Cùng với đó, các vấn đề về ô nhiễm môi trường do hoạt động công nghiệp và sinh hoạt đô thị cũng gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng canh tác và nuôi trồng tại địa phương. Tổ chức sản xuất, liên kết 4 nhà (Nhà nước - Doanh nghiệp - Nhà nông - Nhà khoa học) đã đạt được thành tựu nhất định nhưng vẫn chưa xứng tầm với tiềm năng về vốn, khoa học kỹ thuật, thị trường tiêu thụ của tỉnh. Việc thu hút doanh nghiệp tham gia sơ chế, chế biến nông sản là một hạn chế trong xây dựng liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm trên địa bàn tỉnh.
PGS. TS. Ngô Thị Phương Lan - Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia (ĐHQG) TP.Hồ Chí Minh trình bày tham luận tại Hội thảo
Căn cứ vào mục tiêu phát triển theo chiều sâu và gia tăng giá trị NNCNC, tham luận cũng đề xuất một số định hướng phát triển quan trọng cho ngành như kết hợp NNCNC với kinh tế tuần hoàn (KTTH) nhằm mục tiêu quan trọng là giảm phát thải khí nhà kính và ô nhiễm môi trường; tích hợp chuỗi giá trị trong nông nghiệp công nghệ cao để quá trình sản xuất có sự liên kết chặt chẽ giữa các bên liên quan và ứng dụng công nghệ cao một cách toàn diện; khai thác chức năng "tham quan, nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe" của nông nghiệp công nghệ cao trong hình thái du lịch nông nghiệp công nghệ cao, du lịch chăm sóc sức khỏe.
Tham gia thảo luận tại Hội thảo, ông Nguyễn Hồng Quân - Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển KTTH, ĐHQG TP.Hồ Chí Minh cho rằng, để phát triển các mô hình KTTH hỗ trợ cho NNCNC, nông nghiệp du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, phát triển đô thị, cần tập trung vào 08 nhóm giải pháp. Cụ thể, phát triển NNCNC kết hợp phát triển khu đô thị, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cần đưa vào đề án Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bình Dương trong giai đoạn tới. Đẩy mạnh áp dụng khoa học kỹ thuật, đặc biệt các công nghệ chế biến, bảo quản các sản phẩm nông nghiệp sạch, tạo các sản phẩm có giá trị kinh tế cao, đồng thời sử dụng hiệu quả các phụ phẩm nông nghiệp. Hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp các sản phẩm nông nghiệp mới, có chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn trong nước và quốc tế. Nâng cao năng lực, phát huy vai trò các hợp tác xã kết nối nông dân ở các quy mô khác nhau để đủ thu hút sự quan tâm, đầu tư của các doanh nghiệp lớn, xây dựng và phát triển hệ sinh thái nông nghiệp bền vững. Thúc đẩy phát triển vai trò của công nghệ 4.0, chuyển đổi số trong việc giám sát, dự báo tài nguyên môi trường, chia sẻ sản phẩm phụ (chất thải), nguồn nhân lực, truy xuất nguồn gốc, vận chuyển, kết nối sản xuất và tiêu dùng. Lồng ghép KTTH vào các chương trình, kế hoạch tại địa phương, quốc gia nhằm thu hút và phát huy các nguồn lực khác nhau (như chương trình nông thôn mới, nông nghiệp hữu cơ, du lịch sinh thái, tiêu dùng xanh, năng lượng tái tạo, thích ứng biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính). Thúc đẩy phát triển các mô hình kinh tế hỗ trợ KTTH như kinh tế số nhằm giảm thiểu, tối ưu các chi phí, kết nối mở rộng thị trường. Giải pháp cuối cùng là kết nối giao thông đường bộ, đường thủy; các mô hình cung cấp dịch vụ du lịch, giáo dục, y tế.
Ông Mai Hữu Tín - Chủ tịch Tập đoàn U&I trình bày tham luận tại Hội thảo
Sau hơn 12 năm hoạt động, Unifarm đã phủ xanh toàn bộ diện tích Khu nông nghiệp công nghệ cao An Thái với các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, có thị trường phù hợp và có khả năng nhân rộng cho người nông dân, điển hình là mô hình trồng dưa lưới trong nhà kính công nghệ Israel điều khiển tự động bằng máy tính theo tiêu chuẩn Global GAP cho doanh thu hơn 2 tỷ/ha/năm, hay mô hình trồng chuối già hương xuất khẩu đi Hàn Quốc, Nhật Bản cho doanh thu từ 500 triệu/ha/năm. Chia sẻ kinh nghiệm tại Hội thảo, ông Mai Hữu Tín - Chủ tịch Tập đoàn U&I cho biết: "Những thành công bước đầu của Unifarm đến từ 04 giải pháp đột phá: Xác định sản phẩm đúng nhu cầu thị trường; định hướng chất lượng quốc tế; xây dựng nguồn nhân lực phù hợp cho NNCNC; chọn lựa công nghệ và kỹ thuật phù hợp".
Mô hình trồng dưa lưới đạt chuẩn GlobalGAP của Unifarm
Tại Hội thảo, các đại biểu còn tập trung thảo luận về việc tiếp tục hoàn thiện các chính sách về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; vai trò của khoa học công nghệ trong NNCNC tỉnh Bình Dương; xây dựng quỹ khoa học công nghệ của doanh nghiệp, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, tạo sức bật mới cho kinh doanh; vai trò của vi sinh vật trong nông nghiệp vì sự sống và chia sẻ thực tế thành công từ trang trại Vinamit Organic; nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ về nông nghiệp công nghệ cao tại ĐHQG TP. Hồ Chí Minh…
Đánh giá cao những giải pháp của các chuyên gia, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Lợi nhấn mạnh, vấn đề hạ tầng NNCNC phải phù hợp với người Việt Nam và điều kiện để mỗi người nông dân, mỗi tổ chức, trang trại tham gia đầu tư mang lại lợi ích. Theo ông, nên thành lập khu công nghiệp theo vùng để bảo quản, chế biến, đưa sản phẩm nông nghiệp vươn xa ra thế giới. Đồng thời là nơi để các nhà nghiên cứu khoa học đến nghiên cứu, đóng góp cho khoa học và cho ngành Nông nghiệp. Ông yêu cầu ngành chức năng tỉnh cần đào tạo, kết nối với các doanh nghiệp, viện trường đào tạo thực hành cho nông dân tại những nơi sản xuất ứng dụng công nghệ cao; dành nguồn lực đào tạo NNCNC.