​Tham dự có ông Võ Văn Minh - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương; bà Nguyễn Trường Nhật Phượng - Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Bình Dương; ông Nguyễn Văn Dành - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương; bà Nguyễn Thị Hoàng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai; ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương; ông Lê Thế Chữ - Tổng Biên tập Báo Tuổi Trẻ cùng hơn 250 khách mời là lãnh đạo các tỉnh, thành khu vực phía Nam, các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, chuyên gia trong và ngoài nước.

Chương trình Hội thảo nằm trong chuỗi sự kiện của Diễn đàn "Xây dựng nền công nghiệp tự chủ" do báo Tuổi Trẻ khởi xướng từ tháng 7/2022. Diễn đàn tập trung vào việc tìm giải pháp cho vấn đề thực trạng và gỡ khó để phát triển ngành cơ khí và công nghiệp hỗ trợ, câu chuyện liên kết các doanh nghiệp, liên kết vùng, cụm công nghiệp để phát triển nội lực, thúc đẩy Việt Nam xây dựng nền công nghiệp tự chủ. "Làm sao để có thể chớp lấy thời cơ, giúp các doanh nghiệp nước ta tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu?" chính là nội dung được tập trung thảo luận để tìm ra câu trả lời tại Hội thảo.

Lãnh đạo UBND tỉnh Bình Dương, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương và Báo Tuổi Trẻ​ chủ trì Hội thảo

Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt

Thời gian qua, sự chuyển dịch mạnh mẽ của chuỗi cung ứng trên toàn cầu khiến nhiều tập đoàn đa quốc gia đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam, góp phần hình thành nên "bức tranh" toàn cảnh với rất nhiều cơ hội lớn và thách thức cho doanh nghiệp Việt. Theo các chuyên gia, các nhà hoạch định chính sách cũng như chính các doanh nghiệp, bức tranh sự chuyển dịch đã cho thấy cơ hội để doanh nghiệp Việt gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu chưa bao giờ lớn như hiện nay.

Cụ thể, Apple đã chuyển 11 nhà máy của các doanh nghiệp Đài Loan thuộc chuỗi cung ứng sang Việt Nam. Tập đoàn LEGO (Đan Mạch) xây dựng nhà máy mới tại Bình Dương, với dự án quy mô đầu tư hơn 1 tỷ đô la Mỹ. 

Tập đoàn đa quốc gia Techonic Industries (TTI), chuyên về các sản phẩm thiết bị điện và gia dụng, với 12 nhà máy trên toàn cầu, 76% sản phẩm cung cấp cho thị trường Hoa Kỳ, Bắc Âu, cũng đang triển khai dự án đầu tư 650 triệu đô la Mỹ vào Khu công nghệ cao TP.Hồ Chí Minh. Tương tự, nhiều doanh nghiệp khác như Foxconn, Luxshare, Pegatron, Wistron cũng mở rộng quy mô sẵn có tại Việt Nam. 

Khảo sát năm 2021 của Jetro cho thấy, 55,3% doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam mong muốn mở rộng quy mô kinh doanh, tỷ lệ cao nhất khu vực ASEAN. 

Nói về lý do chọn đầu tư xây dựng nhà máy hơn 1 tỷ đô la Mỹ tại Việt Nam, cụ thể là tỉnh Bình Dương, ông Preben Elnef - Tổng Giám đốc Công ty TNHH công nghệ LEGO Việt Nam cho biết, Việt Nam có điều kiện rất thuận lợi, thị trường tiềm năng. Đặc biệt, với sự phát triển vượt bậc trong những năm qua, Bình Dương có hệ thống cơ sở hạ tầng phù hợp với mục tiêu phát triển xanh, bền vững của Tập đoàn LEGO.

Với sự quan tâm và đẩy mạnh hỗ trợ về cơ chế, chính sách từ Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước, ngành công nghiệp Việt Nam, đặc biệt là công nghiệp hỗ trợ đã đạt được những hiệu quả rõ nét. Việt Nam có một số lợi thế để tranh thủ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, như: Là thành viên của nhiều Hiệp định thương mại đa phương và song phương quan trọng; có môi trường kinh tế vĩ mô và tình hình chính trị ổn định, nền kinh tế năng động, thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng; môi trường kinh doanh ngày càng hoàn thiện, nhiều chỉ số về môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh của Việt Nam được cải thiện… Đó là thuận lợi lớn để Việt Nam nắm bắt được các cơ hội, thu hút được các tập đoàn lớn, tập đoàn công nghệ cao có nhu cầu dịch chuyển sản xuất và chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.

Ông Đỗ Minh Tâm - Tổng Giám đốc Tổng công ty THACO Industries chia sẻ tại Hội thảo

Ông Đỗ Minh Tâm - Tổng Giám đốc Tổng công ty Cơ khí và công nghiệp hỗ trợ (THACO Industries, thuộc Tập đoàn THACO) cho biết, tham gia chuỗi cung ứng THACO Industries đã trở thành đối tác chiến lược của nhiều hãng ô tô nổi tiếng như Kia, Mazda, Peugeot... Hướng tới mục tiêu doanh thu 1 tỷ đô la Mỹ vào năm 2025, trong đó xuất khẩu đạt 500 triệu đô la Mỹ, THACO Industries sẽ tiếp tục hoàn thiện công nghệ sản xuất, tập trung phát triển nhanh và đa dạng các sản phẩm theo nhu cầu khách hàng, đẩy mạnh liên doanh liên kết với các đối tác trong và ngoài nước. Tập đoàn sẽ đầu tư 02 khu công nghiệp phía Bắc và phía Nam theo mô hình khu công nghiệp chuyên ngành thế hệ mới nhằm tối ưu hiệu quả sản xuất trên toàn chuỗi giá trị, giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần tạo nên cơ hội kinh doanh mới.

Tuy vậy, thực tế mặt bằng chung các doanh nghiệp công nghiệp của Việt Nam đa số còn nhỏ, lẻ chưa thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị, bị đứt gãy chuỗi cung ứng do phụ thuộc vào thị trường thế giới nhiều biến động, từ những ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 đến chiến tranh thương mại giữa các nước… Việt Nam hiện có khoảng 2.000 doanh nghiệp sản xuất phụ tùng, linh kiện, trong đó chỉ có khoảng 300 doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng.

Bình Dương đón "sóng" dịch chuyển chuỗi cung ứng

Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Võ Văn Minh cho biết, mặc dù ngành công nghiệp phát triển khá tốt, tuy nhiên cũng như thực trạng chung cả nước, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Dương vẫn phụ thuộc nhiều vào sử dụng nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất thành phẩm. Việc ngành công nghiệp hỗ trợ, chuỗi cung ứng chưa phát triển mạnh đã phần nào ảnh hưởng đến chất lượng tăng trưởng các ngành công nghiệp, biểu hiện rõ nhất qua đợt dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp đã gặp khó khăn về thiếu hụt nguồn nguyên liệu sản xuất nhất là ngành điện tử, dệt may, da giày… 

Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Võ Văn Minh phát biểu tại Hội thảo

Theo thống kê mới nhất, Bình Dương có 2.277 doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực có liên quan đến ngành công nghiệp hỗ trợ, cụ thể: Dệt may có 442 doanh nghiệp, da giày có 172 doanh nghiệp, chế biến gỗ có 953 doanh nghiệp, cơ khí có 710 doanh nghiệp… Có thể nói không đủ đáp ứng nhu cầu nguyên phụ liệu cho sản xuất cả về số lượng lẫn chất lượng, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao. 

Để ngành công nghiệp tiếp tục phát triển theo hướng nhanh và bền vững, đặc biệt trước làn sóng dịch chuyển đầu tư sang Việt Nam, xu thế mở rộng sản xuất của các nhà đầu tư đang gia tăng và sự bùng nổ của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, tại Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Bình Dương đã xác định: "Tiếp tục đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp trên cơ sở ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, cải tiến công nghệ; ưu tiên mời gọi, thu hút hoặc mở rộng đầu tư những ngành nghề đang có tiềm năng lớn, có hàm lượng khoa học công nghệ cao; nâng cao trình độ sản xuất, tăng dần tỷ lệ nội địa hóa và tham gia sâu hơn vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu". 

Do đó, Bình Dương đang tập trung rất mạnh mẽ thực hiện Đề án Thành phố thông minh với các định hướng phát triển chủ yếu là thu hút đầu tư trong và ngoài nước vào ngành công nghệ cao, thể hiện ở việc ban hành và áp dụng nhiều chính sách thu hút doanh nghiệp công nghệ cao, tập trung phát triển các dự án khu công nghiệp theo hướng chú trọng vào khoa học công nghệ, nghiên cứu hình thành khu công nghiệp - đô thị khoa học công nghệ, để thu hút tất cả doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp trong các ngành sản xuất có giá trị gia tăng cao, thân thiện môi trường, ít thâm dụng lao động; đổi mới công nghệ tiên tiến, hiện đại, nâng cao chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp song song những giải pháp đồng bộ nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ để phục vụ sản xuất, từ đó tăng sức cạnh tranh trong hội nhập kinh tế quốc tế, hình thành chuỗi cung ứng đa dạng, chặt chẽ.

Các đại biểu thảo luận

Trong phiên thảo luận tại Hội thảo, các diễn giả cũng dự báo về thị trường sắp tới, việc quy hoạch vùng, khai thác quỹ đất, chuẩn bị về hạ tầng, nguyên liệu, logistic, khơi thông liên kết để tạo điều kiện cho việc hình thành các cụm công nghiệp, cụm liên kết ngành trong và giữa các địa phương; các chính sách, cải cách hành chính để thu hút đầu tư vào các địa phương; cơ chế phối hợp, thống nhất giữa các địa phương trong vùng tứ giác kinh tế: TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu và các địa phương lân cận để liên kết, khai thác hết những tiềm năng, lợi thế của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Đặc biệt sôi nổi là phần hỏi - đáp giữa các doanh nghiệp và các đại biểu khách mời, chuyên gia xoay quanh vấn đề: Các doanh nghiệp được gì khi liên kết với nhau; chính sách hỗ trợ, tiêu chí, điều kiện để liên kết giữa các doanh nghiệp; vấn đề đào tạo nguồn nhân lực tay nghề cao, chia sẻ về công nghệ, đơn hàng… để tham gia vào được chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các doanh nghiệp trao đổi bên lề Hội thảo

Theo ý kiến thảo luận tại Hội thảo, các doanh nghiệp cần chủ động lập kế hoạch, xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, linh hoạt thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của môi trường kinh doanh vĩ mô và vi mô; tích cực, chủ động hội nhập, tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại để tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, bản thân doanh nghiệp cần nhận thức đúng đắn về vai trò của hoạt động logistics và quản lý chuỗi cung ứng, từ đó tăng cường tính liên kết và minh bạch thông tin giữa các thành phần tham gia trong chuỗi nhằm thu thập thông tin, đánh giá rủi ro có thể xảy ra và có kế hoạch ứng phó. Bên cạnh đó cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và tự động hóa trong hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm giảm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động. Đặc biệt cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của doanh nghiệp, trong bối cảnh các địa phương đang khẩn trương đưa ra kế hoạch phục hồi kinh tế thì doanh nghiệp cần nhanh chóng xây dựng kịch bản, căn cứ thực tế để có kế hoạch sản xuất linh hoạt, phù hợp.